Blog

Çininin İki Farklı Kullanımı

Osmanlı’dan miras geleneksel sanatlarımız içerisinde varlığını halen sürdüren önemli bir tür olarak çini ülkemizde Kütahya ve İznik’le birlikte anılıyor. Tarihin farklı dönemlerinde bu kentlerde çininin üretimi yoğunluk kazanmış durumda. Çininin temel olarak iki farklı kullanımı söz konusu. Bunlardan biri cami ve türbe gibi büyük inşaat alanlarında kullanılan çiniler, diğeri ise vazo, karo gibi daha çok dekoratif amaçlı kullanılan ürünler. Bu kullanım farklılığına göre çinilerin dayanıklılık seviyelerinin ve desenleri ile renklerinin farklı olması bekleniyor.

Kütahya ve İznik Çinileri

Kütahya ile İznik çinileri arasında üretimde kullanılan malzeme ve teknik açısından farklar bulunuyor. İznik çini üretiminin temelinde kuvars taşı yer alıyor. Kuvarsın çini içerisindeki oranı yüzde 80-85 civarında. Bu yoğunluk, çiniye sertlik ve sağlamlık kazandırmanın yanı sıra renklerin daha canlı, derin ve parlak görünmesini sağlıyor. Osmanlı camilerinin yıllardır renkleri ve sır’ı bozulmayan çinilerinde, kuvars yoğunluğunun etkisi görülüyor. Bu üretim canlı renkler ve dayanıklılık için ideal olmakla birlikte oldukça zahmetli ve zaman alıcı bir süreci içeriyor. Bu açıdan çininin sabırla eşdeğer bir sanat olduğunu söylemek yanlış olmaz. İznik çinilerinin bir başka farkı da 4 katmandan oluşması. Bu katmanların ilki ham karo, ikincisi astar, üçüncüsü renkler ve son katman ise sır. Kuvars bu 4 katmanın her birindeki ayrı karışımlarda yer alıyor. Kütahya ve İznik arasında üretilen çiniler bakımından görülen farklılıklardan biri de kullanılan renkler. Kütahya çinilerinde çok sayıda renge yer verilirken İznik çinileri mavi, turkuaz, yeşil ve kırmızıdan oluşan dört ana renk etrafında şekilleniyor. Ayrıca çizilen desenler bakımından da farklılıklardan bahsetmek gerekir.

Çini İle Birlikte Sabır Ateşinde Pişmek Gerek

Kütahya çini ile İznik’te üretilen çiniler arasındaki en önemli fark olan kuvars İznik’e özel bir taş. Bu taş ısıya oldukça dayanıklı. Üretim aşamasında çiniler oldukça yüksek ateşte ve yavaş yavaş pişiriliyor. Bu noktada hamurun hazırlanması, pişirme, çizim, sırlama gibi her aşama uzun ve sabırlı bir bekleyişi gerektiriyor. Kuvarsın geçirgen bir malzeme olması sayesinde üretilen çiniler yıllara meydan okuyabiliyor.