Çini Sanatında Kullanılan Terimler
Çini, uzun yıllar önce ortaya çıkan sanat dallarından birisidir. Türkler, ilk olarak orta Asya’da yaptıkları bu sanatı, gittikleri hemen her yere götürmüşlerdir. Anadolu sınırlarına da yine Türkler tarafından getirilen bu sanatın yansımalarını farklı yapılarda ve kullanılan eşyalarda görmek mümkündür. Çini sanatı terimleri, bu sanatın uzun yıllar önce doğmasına bağlı olarak günümüzde tam manasıyla anlaşılmamaktadır. Fakat bu konuyla ilgilenen kişiler için söz konusu terimlerin hiçte yabancı olmadığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Çini Terimleri Nelerdir?
Çini terimleri denildiği zaman çoğumuzun aklına ilk olarak tahrir gelmektedir. Bilindiği gibi bu terim, kalemle yapılan çizim işlemine verilen genel isimdir. Geçmişte tahrir yaparken mavi beyaz renkler ağırlıkta kullanılmaktaydı. Günümüzde ise bu durum nispeten değişmiş ve bu renklerin yanına yenileri eklenmiştir. Kullanılan renklere bağlı olarak yapılan diğer çizimlerde uygun renklerin tercih edilmesi çok önemlidir. Çini sanatı terimleri arasında yer alan kontür, tahririn hemen yanına yapılan ve farklı renkte olan tahrire verilen isimdir.
Kanaviçe ya da bilinen diğer ismiyle kılavuz çizgisi, çini terimleri arasında belki de en fazla bilinenlerden birisidir. Kanaviçe, adından da anlaşılacağı gibi motif ya da desenin çiziminde kılavuzluk yapmaktadır. Çizim sonrasında ise söz konusu çizgiler silinmekte ve böylece motif ya da desen sorunsuz bir şekilde ortaya çıkmaktadır.
Çini Sanatı Terimleri Hakkında Genel Bilgiler
Yukarıda yer alan çini sanatı terimleri, daha genel olan ifadelerdir. Bunların haricindekiler ise nispeten daha özeldir. Samur, adını taşıyan fırçalarla yapılan çizimlere verilen genel isimdir. Bu fırçaların farklı kalınlıkları vardır ve yapılacak olan motife uygun olarak bunlardan birisi kullanılabilir. Bu fırçalar farklı kalınlıkta çizgilerin çizilmesini sağlasa da bir desendeki bütün çizgilerin aynı kalınlıkta çizilmesi de mümkündür. Çini terimleri içerisinde yer alan bu ifade tek kalem işi olarak nitelendirilmektedir. Sanatı yapan kişileri beklemekten kurtarmaktadır.
Çini yaparken farklı teknikler kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları insanların günlük yaşamda sık sık yaşadığı olaylardan esinlenilmiştir. Simetri, bahsedilen durumlardan birisi olup herhangi bir motifin iki farklı parçaya ayrılarak, bir parçasının kendisiyle simetrisini birleştirilmesi işlemine verilen isimdir. Oldukça fazla kullanılan bu teknik ile çok farklı motifler ortaya çıkmaktadır. Bu teknik 2, 4 ve 8 parça için uygulanabilir.
Çini terimleri arasında, bu sanatı icra ederken kullanılan bazı malzemeler de vardır. Farklı alanlarda da sıklıkla kullanılan parşömen kağıdı, insanların kopyalama yapmasını sağlar. Benzer bir işlevi, çini üzerinde de görür. Fakat aydınger kağıdından farklı olup onunla karıştırılmamalıdır. Bir diğer ismi de eskiz kağıdı olup çok fazla kullanılmaktadır.
Çini sanatı terimleri sayısı oldukça fazla olup, bu alanla ilgilenen kişiler tarafından bunların tamamı bilinmektedir. Bunlar sayesinde etrafımızda görülen bu özel sanatın örneklerini görme imkanı yakalıyoruz.
