Geleneksel Çini Ustalığı
Çini sanatı, hamur halinde olan killi toprağın pişirilmesi ile ortaya çıkan bir eserdir. Pişirilme esnasında yapılan çeşitli desen ve motifler ile estetik bir görüntü oluşturma amaçlanır. Osmanlı Dönemi ve günümüz arasında çeşitli motif ve desen türleri bulunmaktadır. Çini ustası el becerisine göre genellikle çiçek motifleri başta olmak üzere farklı şekillerde desenler oluşturabilmektedir. Osmanlı Dönemi çini desen ve motifleri incelendiğinde, günümüz desen ve motifleri yanlarında farklı kalmaktadır. Yaşanan dönemin halk yapısı ve çeşitli mimari yapıları bu durumda etkin rol oynamaktadır. Çinicilik sanatının 12. Yüzyıldan beri var olduğunu bilmekteyiz. Eski dönemleri yansıtan yapıların üzerinde de sıkça bu sanata rastlayabiliriz. Özellikle camii ve porselenler üzerinde çini sanatının çeşitli desen ve motiflerini görmek mümkündür.
En Çok Kullanılan Teknik: Sıraltı Tekniği
Çini ustaları yaygın olarak sıraltı tekniğini kullanmaktadır. Bu teknik doğa ile ilgili olup reçetesi de ona göre hazırlanmaktadır. 12. yüzyıldan beri süregelen çini tekniğinde sıraltı tekniği yoğun olarak 16. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Bu teknikte çini sanatı yapılacak olan çamur, reçete durumuna göre hazırlanarak hamur şekli verilir. Bu aşamadan sonra ise hangi alanda kullanılacaksa hamur o şekli alır. Genellikle sıraltı tekniği camii içlerinde cemaat giriş yerleri ve mihrap bölümlerinde kullanılmaktadır.
Hamur şeklini aldıktan sonra ise astar sürme işlemi yapılır. Bu işlemin amacı ise hamuru kurutmaktır. Ardından çini fırınlarında pişirilmek üzere fırına koyulur. Elde edilen pürüzsüz yüzey üzerine ajur tekniği ile delikler açılarak kömür tozuyla pişmiş hamura aktarılır. Desenin dış eksenleri ise siyah boya ve fırça yardımı ile çizilir. Desen hakkında en son aşama ise renklendirmedir. Uygun renkler kullanılarak çizilen çini deseni ve motifleri boyanır. Boyanın tutması ve hamurun sağlamlaşması için de son aşama olarak hamur sır ile kaplanır. Sır ile kaplanan hamur 900-950 derece ısıdaki fırına verilir. Gereken süre içerisinde hamur piştikten sonra artık sunuma veya satışa hazır hale gelir.
Yüzyıllardır Nesilden Nesle Aktarılan Ustalık: Çini Ustalığı
9 yüzyıldır çinicilik sanatı dünya üzerinde devam etmektedir. Sanatı en çok kullananlar ise Türkler olmuştur. Osmanlı döneminden başlayan bu akım günümüzde bazı eski Türk devletlerinde de devam etmektedir. Fakat yoğun olarak Türkiye’de çini sanatı devam ediyor. Geleneksel çini ustalığı nesilden nesillere aktarılarak varlığını devam ettirmiş olup, Kütahya ilinde yaygın olmak üzere halen bilgi aktarımı devam etmektedir.
geleneksel çini ustalığı için baya çalışmak lazım gibi geliyor bana,
birazda sabır işi bana göre değil…
çini ustalığı zaten çok fazla emek isteyen bir işken, bir de üstüne geleneksellik katıldığında ciddi bir emek ve birikim gerekiyor. Bu konulara çok iyi şekilde değinmişsiniz, benim için de bilgileri tazeleme oldu. Teşekkürler.
çini görselliği kadar yapım aşamalarında bir o kadar hatta daha fazla sabır isteyen bir zanaat, herkesin yapamayacağı aşikar…
Geleneksel Çini Ustalığı günümüzde işi bilen insanların en çok aradıkları bir gelenek görenek haline geldi, Geleneksel Çini Ustalığı artık eskisi kadar olmasa da var olanlara sahip çıkmamız gerektiğini düşünüyorum.
Geleneksel çini sanatı ile ilgilenmeye baladım. Yavaş yavaş kendimi geliştiriyorum fakat Sıraltı Tekniği ile ilgili çok fazla deneyimim yok. Siz bu teknik ile ilgili eğitim veriyor musunuz?
Geleneksel Çini Ustalığı bana göre dünyanın en güzel mesleklerinden birisidir, ustalarımız artık yetişmediği için ustalara her zaman sahip çıkılmalı ve desteklenmelidir. Yazınız için teşekkür ederim.
Çini ustalığı çok güzel bir uğraş, resme yeteneğim olduğundan çinicilik yapmayı düşünüyorum. Acaba İstanbul’da çini ustalığı kursu veren bir yer var mıdır?
Geleneksel Çini Ustalığı keşke eskisi gibi devam etse dediğimiz mesleklerden bir tanesidir, günümüzde her ne kadar azalsa da genede güzel işler yaptıklarına inanıyorum.
Çini yapmak aslında bir meditasyondur. Saatlerce bir hikaye anlatmaya çalışırsınız ve sonunda görsel olarak tatmin edici bir şey çıkar. Ancak sonunda ortaya çıkan çiniyi, çini ustası dışındakiler sadece güzel bir motif olarak algılar içinde barındırdığı hikayeyi, acıyı veya mutluluğu hiçbir zaman bilmezler. Geleneksel çini ustaları yüzyıllardır akıllarını bu şekilde vazoya, tabağa veya sadece bir bardağa aktarmışlardır.
Bende olmak isterdim ama gerçekten sabır işi baya emek istiyor her iş emek ister fakat çinicilik bana göre başka boyutta emek bakımından ellerim titriyor odaklanınca bu yüzden ince işler yapamıyorum
Geçmişte gerçekten oldukça yaygın olan çini sanatı günümüzde yalnızca bir hobi ya da turistik bir konu haline gelmeye başladı. Geleneklerimize sahip çıkmalı ve gerçekten harika bir duygu olan bu konuda çok daha fazla bilgi sahibi olmalıyız. Her yıl vakit buldukça bu tarz çalışmalarla ilgileniyorum çini ustalığı konusunda kendimi her geçen yıl geliştirdiğimi düşünüyor ve bilhassa vazolar üzerinde çalışma yapmaktan hoşlanıyorum.
Unesco listesine girmeyi dahi başaran çini ustalığı unutulmaması gereken bir geleneğimiz. Rahatlama, stres atma gibi konularda birebir olmasının yanı sıra gerçekten alternatiflerine oranla çok daha güzel bir sanat. Kütahya bu konuda belirttiğiniz gibi en ileri ilimiz günümüzde.
Ülke içinde erkek arkadaşımla düzenlediğimiz kültürel turlar arasında Kütahya durağımızda yapmayı denediğim gerçekten oldukça zevkli ve rahatlatıcı bir sanat. Böyle kültürel, geleneksel sanatlarımıza sahip çıkmalı ve çini ustalığı konusunda belirli bir bölgeye sınırlı kalkmaksızın eskiden olduğu gibi ülke geneline yaymalıyız.
Hiçbir sanata benzemeyen geleneksel çini ustalığı gerçekten görsel bir şölen sunuyor. Herkesin biraz pratik yaparak kendini geliştirebileceği zamanla ustalık yolunda ilerleyebileceği bu güzel sanatı desteklemeli ve yaygınlaştırmalıyız. Geçmişte oldukça yaygın olarak birçok bölgede yapılıyormuş fakat günümüzde Kütahya başta olmak üzere ülkemizde belli başlı bölgelerde göze çarpıyor. Maalesef teknoloji ve mega kentleşme bu tarz güzel geleneklerin önüne geçti.
Güzel iş ama keşke çok sabır gerektirmese. Eşim zoruyla bu işe atıldım, yani hobi olarak ancak benim gibi bilgisayar oyunu oynamaya alışmış bünyeler için uygun değil. Öte yandan bu deneyimle geleneksel çini ustalığı yapanlara saygım arttı.
Son zamanlarda geleneksel çini ustalığı ile ilgili çok fazla araştırma yapıyorum ve araştırmalarım sonucunda en zorlu tekniklerin başında Sıraltı Tekniğinin geldiğini öğrendim. Siz ne düşünüyorsunuz bu konu hakkında?
Çinilere olan merakım hiçbir zaman azalmadı hepte bu siteden bilgilendim.
Teşekkürler
Bu sanatı icra edenlere şaşırıyorum gerçekten çok ince işçilik ve elbecerisi gerekiyor gibi
Bende olmak isterdim ama gerçekten sabır işi baya emek istiyor her iş emek ister fakat çinicilik bana göre başka boyutta emek bakımından ellerim titriyor odaklanınca bu yüzden ince işler yapamıyorum
bu sitede cinicilik konusunda bütün detaylı bilgilere ulaşabiliyorum. hatta ilgi duymaya başladım ve yakın zamanda bende başlamayı düşünüyorum. çok güzel bilgiler var gerçekten teşekkür ederim
Geleneksel çini ustalığı konusunda çok ayrıntılı bir yazı olmuş. Elinize sağlık. Bir şeyin hamur halinden başka bir şeye dönüşmesi hep merak ettiğim ve ilgimi çeken bir konu. Osmanlı Dönemi ve günümüz arasında çeşitli motif ve desen türleri o hamurdan nasıl meydana geliyor çok merak ediyorum.