Mahmut Paşa Türbesi Çinileri
Eminönü’nün merkezinde Fatih Sultan Mehmet’in sadrazamlarından biri olan Mahmut Paşa tarafından yapılmış bir külliyedir. İsmi ile aynı adı taşımaktır. Külliye, türbe, cami, hamam, medrese, çifte hamam, sıbyan mektebi, imaret ve tam olarak bilinmemekle birlikte mahkemeden oluşmaktaydı. Külliyeye Daha sonrasında çeşme ve sebiller ilave edilmiştir. Bu yapılardan günümüze kalanlardan yalnızca bazıları bulunmaktadır. Türbe, cami, hamam, medresenin ise yalnızca dersane bölümü günümüze ulaşmıştır. İstanbul’da yer alan en eski yapılardan biri olan Mahmut paşa türbesi çinileri dikkat çekmeye devam ediyor. Kapı üzerinde spiral kıvrık dallarla oluşturulmuş rumilerle süslü Arapça kitabesine göre bu cami 1463 yılında tamamlanmıştır.
Mahmutpaşa türbesi çinileri oldukça dikkat çekicidir. Yapının mimari özelliklerinin yanı sıra sanatsal özellikleri de oldukça yüksektir. Karmaşık bir tasarıma sahip olmasına rağmen mermer mihrabı sütunlu ve sarkıtlı olan cami mermer minberinin külahı ahşaptan oluşturulmuştur. Sol tarafta alt sütun üzerinde kafesli hünkar mahfili yer alır. Köşeli pabuçlu, çokgen, gövdeli, tek şerefeli ve kurşun külahlı minari yapının kuzeybatı köşesinde yer almış 3. Osman tarafından esaslı bir şekilde tamir edilen camide mihrap ve minber yenilenmiştir. II Mahmut tarafından ilave edilen Hünkar mahfili de bu dönemde oluşturulmuştur. Vakıflar idaresinde geniş kapsamlı bir çalışma yapılmış ve tamirden sonra yapının minaresi bugünkü haliyle bulunmaktadır. Restorasyon çalışmaları sırasında ahşap kısımlarda daha önceden yapılmış olan yontma taş blokların üstüne yapılan sıvalar kaldırılarak bu yere kalem işleme çiniler alçı pencereler yapılmış ve yenilenmiştir.
Mahmut paşa türbesi çinileri bu dönemde çini kakmalı olarak düzenlenmiş. Küfeki taşların oyulması ve bu yuvalara lacivert ve firuze renklerde çinilerin yerleştirilmesi ile daha gösterişli bir hal almıştır. Çini süslemelerinin bu dönemde Selçuklu uslubunda yapılması Mahmutpaşa türbesine çok daha sade ve İstanbul’un yegane eseri olarak isimlendirmektedir. Zeminde yer alan ahşap döşeme ve Mahmut paşa türbesi çinileri farklı tarzı ve sanatı ile geçmişten günümüze yansıyan en önemli için örnekleri arasında yer almaktadır. Yapının doğu yönündeki kapısı önünde 4 yüzünde çeşmelerin bulunduğu bir meydan çeşmesi bulunmaktadır ve bu meydan çeşmesinde sivri kemerli çini süslemelerinin yer aldığı bir inşa bulunmaktadır.
